Hau nia naran Gilberto

Belun sira imi diak ka lae? Hau nia naran Gilberto Pinto Belo, hela iha Comoro Beto Barat "A", eskola iha Universidade Dili (UNDIL), tama SFC iha 26 Augosto 2008, agora dadaun hau servi iha unit Oeste nian nudar sefi unit.

Belun klosan sira nebee Kristu hadomi, sentidu KBK folin boot tebes iha hau nia moris, tamba liu husi KBK Klosan ba Kristu mak hau bele hetan paz no hakmatek iha hau nia moris. Durante nee hau tuir organizasaun oi-oin no artemarsiais lubuk ida, para bele hariku hau nia an ho hanoin katak liu husi dalan ida nee hau bele hetan hakmatek iha hau nia moris. Realidade hatudu oin seluk, tamba hau implementa ona buat nebee hau amprende iha organizasaun no artemarsiais nee ba dalan nebee la loos. Uluk hau brani loos baku ema seluk, hakarak sai ema nebe makaas liu iha hau nia moris, susar atu simu ema nia idea, la iha pasensia, nervozu aat, buka resolve problema liu husi dalan violensia (kekerasan), gosta baku malu, gosta ameansa ema, gosta fuma, no mos hemu tua manas.

Maibe wainhira hau tama iha Klosan ba Kristu, Maromak transforma duni hau nia an liu husi formasaun sira iha Programa ida naran PMK (Programa Moris Kristaun) no enkontru sira seluk nebee foo korajen makaas mai hau hodi halo hau iha komitmentu no ativu. Hau sempre tuir atividade Klosan ba Kristu nian, no liu husi atividade sira nee halo hau haluha no hamenus hahalok aat hirak nee hotu. Hau komesa muda ona hau hanoin nebe brutal no hahalok nebee la tuir Maromak Nia hakarak maske la perfeitu 100% .

Buat murak no furak nebee hau hetan iha komunidade nee mak, hau la sente kole no la baruk atu serbi. Hau sempre foo agradese ba buat saida deit mak hau hetan no hasoru iha hau nia moris maske buat kiik karik mos. Uluk hau brani atu halo probelema ho ema seluk maibe ohin loron hau tauk ona atu halo problema tamba Kristu Nia naran. Hau hakarak haraik an, pasensia, nunee hau bele manan ksolok nebee loos.

 Hau la bele haklaken buat nebe hau la iha ou hau la bele fahe buat nebee hau la iha. Maibee hau so bele haklaken ka fahe buat nebee hau iha.

Maromak foo ona buat barak mai hau liu husi Nia domin nebee la bele sura. Tan nee hau la iha buat ruma nebee folin boot atu foo ba Maromak. Maibee buat nebee mak hau bele foo ba Maromak mak oferese "HAU NIA AN" atu serbi Nia liu husi komunidade ida nee.

Maluk sira, furak tebes wainhira ita halibur malu iha KBK-Klosan ba Kristu, ita sei fahe esperensia ba malu nebee la hanesan no ita hafoun ita nia hanoin, hafoun no hariku ita nia fiar atu bele serbi ita nia familia, maun alin, Kreda katolika no ita nia nasaun.

“Halo buat kiik no simples, hamriik iha lia los”

Obrigadu barak no hahi ba Nai!

Husi

Gilberto

Esperensia husi Linda Lucas

Hau mak Maromak nia atan feto nebe atu servi Nia iha hau nia vida tomak.

Hau nia naran Olinda Lucas, bai bain kolega sira bolu hau Linda. Hela fatin iha Aimutin, hau husi Distritu Lautem. Agora dadauk hau servisu iha NGO ida naran International Center for Journalist (ICFJ). Sai membru klosan Ba Kristu iha tinan 2005 no agora dadauk hau servi hanesan Lider unit ba Paroquia Motael nian.

Ba hau Klosan Ba Kristu hanesan grupo ida nebe transforma hau iha nia vida spiritual no vida humana, liu husi grupo ida ne’e hau nia fiar sai buras liutan no halo hau bele kuinyese liu tan Maromak no forma hau hodi hatene hahi no agrdese ba Maromak no servi Maromak liu husi maluk sira. Iha vida humana nian liu husi grupo ida ne’e bele forma mos hau atu sai feto klosan ida nebe bele iha responsavel ba hau nia an no mos ba kolega sira seluk liu liu hau nia membru uma kain sira tanba Maromak intrega sira mai hau atu tau matan. Liu husi Klosan Ba Kristu mos forma hau atu oinsa hau bele foo kontribuisan diak ba hau nia rai Timor.

Hau nia moris nudar Klosan Ba Kristu agora dadauk hau sente kontente tanba liu husi grupo ida ne’e hau bele maneje hau nia tempu oinsa atu koalia ho Maromak, oinsa atu hatoo hau nia prekupasaun ba Maromak. Hau sente kontente tanba bele hamutuk ho kolega sira hahi no fo gloria ba Maromak no mos hamutuk ho kolega sira bele halao evangelijasaun ba maluk sira seluk liu husi programa oi-oin.

Liu husi klosan ba Kristu, bele fahe esperiensia no rona kolega sira nia esperiensia. Liu-liu hau nia membru sira. Hau sempre kontente tanba wainhira hau halibur hamutuk ho kolega sira hau sente hanesan hau lahetan problema iha hau nia moris.

Hau nia moris ba oin hau hakarak kontinua servi hau nia maluk sira liu husi grupo ida ne’e atu habelar liu tan Maromak nia liafuan ba ema seluk. Tanba liu husi Klosan Ba Kristu hau nia moris komesa iha abut ona liu-liu hau nia fiar ba Maromak. Ida ne’e mak grasa boot nebe hau hetan husi Nai Maromak. No grasa nebe hau hetan sei lapara deit iha hau maibe hau mos iha obrigasaun atu fahe buat nebe hau hetan husi Nai Maromak atu fo ba maluk sira seluk.

Klosan Ba Kristu nudar fatin ba hau atu servi Nai Maromak no mos fahe ksolok ba maluk sira liu liu grasa nebe hau hetan husi Nai Maromak. Ba hau laiha tan dalan no fatin seluk nebe hau hetan iha hau nia moris hodi servi no fahe uniku komunidane Kaben Na’in Ba Kristu ministru Klosan Ba Kristu mak fatin ida nebee hau hetan esperiensia tanba ne’e hau deside katak hau sei hamutuk ho kolega sira nafatin atu haklaken Maromak nia evanjelyu too hau nia vida iha mundu ne’e remata.

Ba belun Klosan Ba Kristu sira hotu nebe hau hadomi mai ita kontinua servi Maromak liu husi komunidade kKaben Na’in ba Kristu. Iha ministru Klosan Ba Kristu tanba Maromak mak fihir ona ita Nia bolu ita, Jesus dehan “ Toos boot maibe ema la iha” la lika tauk wainhira hasoru dezafiu tanba dezafiu mak hanesan dalan ida oinsaa ita nia laran manas ba Nai atu servi Nia tanba Maromak mak fihir ita. Nia sei rezolve hotu ita nia problema no dezafiu sira nebee ita hasoru. Mai ita hamutuk kontinua haklaken Maromak nia liafuan. Tanba Maromak kria ita iha objetivu ida katak ita tenke haklaken no tenke servi Nia iha mundo ida ne’e. Jesus mos dehan tan” Ema nebe servisu sei hetan nia kolen” Ita sei la kolen saugate maibe Nai sei selu ita wainhira ita remata ita nia vida iha mundu ne’e.

Obrigadu barak no hahi ba Nai!

Husi:

Linda

Lider unit Klosan ba Kristu Parokia Motael

"HAU MAK DALAN, LIA LOOS NO MORIS"

Mundu ohin loron moris iha situasaun ida ke modernu teb-tebes. Sasan mos modernu, animal sira mos modernu, sira komesa ona aprende hodi matenek hanesan, nunee mos ita ema la kohi lakon ho situasaun modernu. Animal sira la koi lakon ho ita ema. Ita ema mos la koi lakon ho animal sira nee. Tan nee ema barak teb-tebes matenek la halimar.

Husi ita nia matenek sira nee iha matenek balun foo implikasaun diak ba mundu i foo mos implikasun aat ba mundu. Ho realidade nebee mak ita haree no sente iha mundu ohin loron mak ita ema la fo importansia ba ita nia fiar ka Fé (iman) ba buat nebee ita fiar, klaru katak fiar ba Maromak.

Entaun saida mak mosu ? ita ema komesa fiar-an ona, foti-an ona hodi ita nia matenek sira nee hakarak buka rasik Maromak, nunee wainhira ita la hetan Maromak ita komesa la fiar ona Nia katak Nia iha, ou nee bosokten ida. Ita komesa la fiar ona katak Maromak mak halo mundu no laos Nia mak boot liu buat hotu-hotu. Hanoin hirak nee mosu tanba saida..? tanba sala (Dosa), husi sala mak halo ita hanoin hanesan nee.

Maibee kuitadu Jesus Kristu dala ida tuur hamutuk ho Nia Apostulus sira nia dehan “La kleur tan hau sei husik hela imi hodi baa uluk hau nia Aman Nia uma atu prepara fatin ba imi, iha hau nia Aman Nia uma iha fatin barak ba imi. Maibee hau mak sei mai fali atu lori imi baa, atu fatin nebe hau iha imi mos iha nebaa.

Aiii….kuitadu hatene ka lae…???? Tome nia mos la koi fiar ona….nia mos komesa hakarak fiar-an tia deit,,,,ho nia matenek nebee nia iha, forsa nebee nia iha hodi dehan ba Jesus,,,Aiiiihhhhh kok begitu sih,,,,,emangnya hau la bele baa mesak ka? Nee mak Jesus tenki lori hau,,,emangnya hau nee sei labarik ka ? hau mos iha matenek, iha forsa ka kbitt,,nusaa mak hau la bele baa ho hau nia forsa rasik. Entaun nia komesa la puas hodi hatete ba Jesus….dehan “Jesus,,,,,!!! Diskulpa mais hau kala atu koalia buat ruma, se bele karik Ita boot foo hatene tok ami dalan ida nee ou dalan oinsaa para ami moos bele baa too O nia Aman…?”

Jesus fila ba nia dehan,,,haaaaaa o dehan saida..? o keta miring karik…? o mak atu baa too rasik hau nia Aman Nia uma.? La hetan boy….mak lae duni, o mak atu baa rasik sa o la bele too. O kala haluha tia karik,,,katak hau mak dalan ba nebaa? i lia loos no moris.

No loos duni Jesus Kristu dehan o beikten,,,,o labele baa hau nia Aman Nia uma se o la liu husi Hau.

Jon (14:6) “Hau mak dalan lia loos no moris, la iha ema ida atu bele ba too hau nia aman nia uma se la liu husi hau”

Entaun ba ita hotu iha nee, oinsa? imi hakarak halo hanesan nee ka lae? Imi hakarak fiar-an atu baa rasik too Aman Maromak ? Lae too ? loos ka lae ? La bele maun alin sira… la bele ho imi nia matenek hanoin tuir hanesan mundu ohin loron.

Ita tenki haraik an atu intrega ita nia-an ba Jesus mak lori ita baa. Imi hakarak ka lae ? oke se imi pronto atu intrega imi nia-an ba Jesus taka matan. Imi hatene ka lae, Jesus agora dadauk iha nee ona, Nia prontu atu lori ita ba Nia Aman agora, agora kedas nia sei lori ita hotu baa too lalehan fatin nebee Nia hela, imi hakarak ka lae? Mai ita hotu hahii no adora Nia! Bolu Nia mai, Nia agora iha nee ona!!!!

Taka matan no halo orasaun, ….,

Amen!

Husi:

Abetu

Esperensia husi Sr. Acacio [KBK Parokia Balide]

Hau ema kriatura bain-bain ida nebe fiar Maromak liu husi religiao Katolika.

Hau nia naran Acacio M. Belo, hau nia kaben feto naran Domingas S. Ximenes hetan oan nain 5, mane 2, feto 3. Simu sakramentu kaben iha tinan 1991, agora iha Quintal boot, Santa Cruz, Distritu Dili, serbisu operariu. Tama Kaben Nain Ba Kristu husi tinan 2006 no agora dadauk serbi hanesan lider uma kain iha parokia Balide.

Sentidu KBK nian ba hau nia moris mak nudar prezente ida husi Nai Maromak nebe hodi nia hanorin hau implementa iha hau nia familia, hodi hetan transformasaun iha dame, paz, hakmatek no haksolok iha hau nia uma laran .

Hau nia moris nudar kaben nain ba Kristu oras nee dadaun, hau iha relasaun pesoal ho Maromak no servi hau nia maun alin sira ho laran haksolok, maibe iha mos defikuldade nebee hau hasoru iha moris kaben nain ba Kristu; ba ida nee tengki hasoru ho pasensia no kaer metin komitmentu atu hodi servi komunidade KBK hodi ba oin nafatin iha parokia nebe hau hela.

Hau nia moris kaben nain ba Kristu ba oin, hanesan garante ida mai hau atu moris hodi tuir nudar ema kristaun nebe diak, no hakaas an atu servi no fo ezemplu diak ba maluk sira seluk, atu dada mos sira hodi tama iha komunidade KBK, atu konyese no servi Nai Maromak diak liu tan iha hau nia parokia.

Hau nia moto ka prinsipiu iha moris KBK nian, mak nee: “HAU BELE LAKON BUAT HOTU, MAIBE HAU LAKOHI LAKON ITA BOOT NAI”

Belun Kaben nain ba Kristu sira mai ita kaer metin ita nia komitmentu ho neon badinas , pasensia, haraik an, domin makas hodi serbi komunidade ida nee, iha ita idak-idak nia parokia, ita nia nasaun hodi bele hetan dame , paz no hakmatek ba ema hotu.

HAHI BA NAI !!!

Husi:

Acacio KBK Parokia Balide

SERVISU ATU HAAN? KA HAAN ATU SERVISU?

Edisaun: 6 - Segunda, 07 Janeiru 2011.

1. Ema barak servisu, sente kole; tahan hirus; esplora hanoin; kosar metan sai; foo tomak forsa; servisu matean husi dadeer too lokraik.

2. Ita haree dotor sira nebee iha sal ICU hamrik no hakruk loron tomak atu suku ema nia isin kanek nebee nakles. Nunee mos hanesa masinis kereta api nebee tuku 3 dadeersan deit nia tenki hadeer hodi sunu ka halakan ahi ho batu bara lokomotif. Ou ita imajina tok inan sira nia serbisu nebee nunka hotu iha uma laran. Sira serbisu ba buat saida?

3. Se ita hanoin dehan ita servitu atu hetan osan ka hahaan. Entaun objetivu servisu mak hanesan nee deit ka? Ou ita nia moris nia objetivu mak atu hetan osan ka hahaan?

4. Tuir loos ita nudar ema nee laos iha deit ibun no kabun hodi loron-loron ita nia esforsu mak atu buka buat rua nee nia nesesidade.

5. Ita ema iha buat nebee folin liu ibun no kabun, nee mak hanesa dignidade no hati nurani. Dignidade nee laos atu hetan liu husi hahaan ka osan deit, tan nee mak ita atu servisu. lae !

6. Maibee ho servisu ita nia an nee sai loloos nudar ema. Ho servisu ita nia an nee iha folin no foo folin, husi servisu nebee mak ita halo maski kiik karik ba.

7. Entaun ema nebee hein lintasan kereta api nee laos deit atu hein odamatan maibee hein mos ema atus ba atus nia vida.

8. Buat nebee inan sira halo laos deit sekedar prepara hahan, maibee prepara futuru ba oan sira.

9. Ema ida-idak persiza servisu. tan nee mak buat nebee Maromak foo uluk ba Adaun mak servisu, laos feto ka nia kaben.

10. Mai ita aprende tuir nehek, nebee serbisu ho badinas no lapara, la koalia barak no la egoismu.

11. Serbisu nee hanesan tali viola. Toka makaas liu bele kotu, toka nei-neik liu laduun lian.

12. Ita servisu tanba Maromak servisu.

Dadeer dadeer Maromak leno mundu ho loron matan (Maromak dulas mundu, ema dehan mundu nakdulas an deit!?).

Loraik-loraik nia hatuun loron.

Nia huu kalohan, Nia hatuun udan, nia foo moris manu sira husi tolun, Nia foo ka hatama iis ba bebe sira, Nia hanorin oinsaa atu nani;

Nia kuidadu manu sira nebee semo ba mai iha leten.

13. Wainhira ita serbisu, Maromak besik hela ho ita. Dala ruma nia haree ka observa ita. Nia hatene katak ita mos kole, Nia mos kole. Nia mos doko ulun ba ita wainhira ita serbisu buat ruma ho badinas no diak.

14. "Saida deit mak ita halo, halo ho laran tomak, hanesan ita halo ba Maromak.”

15. Ita servisu atu moris nee iha folin. No ita mos tenki servisu para moris nee foo folin. Moris dala ida deit. No sei foo folin mos dala ida, mate tiha hotu ona.

Pergunta reflesaun:

1. Ita nia moris nee iha ona folin ka seidauk?

2. Ita nia moris nee foo ona folin ka seidauk?

Obrigadu barak no hahi ba Nai!

Husi:

Abetu

Esperensia husi Sr. Jaime Martins

LIAN MORIS NIAN

Hau mak hau, nu’udar ilhas Maromak nian ida ho naran Jaime Martins, moris iha rai Timor loro-sae, Lete-Foho, Ermera, 1-11-1948, hela iha Dili – Vila-Verde, Aldeia Lemorai, hala’o knar hanesan Professor iha Escola Secundaria Colegio Paulo VI.

Hau nia kaben naran Felimina Maria Alves. Ami simu sakramentu kaben iha loron 2/12/1984. Ho Maromak nia grasa Nia haraik mai ami oan nain rua; feto ida no mane ida.

Tama iha Kaben nain ba Kristu iha tinan 2006, fulan Maiu loron 24-26, oras ne’e nudar membro uma kain KBK nian ne’ebe sei sei ativu nafatin ho espirito KBK iha moris Programa Familia Kristaun nian loron-loron.

KBK mai hau nu’udar Klibur fiar nian ida ne’ebe halo ita iha relasaun diak ho Maromak, uma kain no iha komunidade, atu iha uma kain ida-idak sai kreda kik-oan ida iha familia uma kain nia laran ida deit ho Kristu.

Nudar Kaben nain ba Kristu komprende no konyese sira nia an no konyese ema seluk iha sira nia moris loron-loron, konyese loloos see, no sa mak Kristu liu husi lee no interpreta evangelyu no rekonyese katak “Kristu mak hun no ita mak sanak”.

Hau nia moris nudar Kaben nain ba Kristu, oras ne’e daun-daun simu terus hotu nudar lori kruz tuir Jesus, haka’as-an atu hametin relasaun diak iha hau nai uma kain laran ho Maromak liu hosi vertical no orizontal: (I <--> II no -- = +)

Ne’e katak ita ida-idak buka moris ho Maromak, Maromak iha uma kain, uam kainlori Maromak ba ema seluk, ema seluk ho uma kain ida deit ho Maromak mak hetan iha kruz salvasaun nian.

Hau nia vizaun hare ba oin buka la oho Maromak moris ho Maromak sai hanesan mehi lolos iha KBK mak, sei KBK hotu-hotu tuir tranmisaun ukun hanorin, (laos iha grupo deit, maibe mos no liu-liu ema ida-idak, familia /uma kain ida-idak atu hare ba oin (futuru) iha ita rain no mundo bele sai para uza ba iha ita ou no ema ida-idak nia moris no mos iha ema hot-hotu. Tamba ne’e hau foti moto ba hau nia moris lor-loron

“La'o ho Maromak buat ida sei la susar”.

Obrigadu barak no hahi ba Nai!

Husi:

Jaime Martins

KBK Catedral